AKT POŚWIADCZENIA DZIEDZICZENIA

Akt poświadczenia dziedziczenia

Od dnia 02 października 2008 roku notariusze uzyskali możliwość sporządzania aktów poświadczenia dziedziczenia, które po zarejestrowaniu w Rejestrze Spadkowym RP mają taką samą moc prawną, jak prawomocne postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Rejestracji w Rejestrze Spadkowym RP dokonuje Notariusz niezwłocznie po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia

W związku z powyższym, w obecnym stanie prawnym, istnieją dwie drogi uzyskania dokumentu potwierdzającego nabycie spadku po osobie zmarłej. Można udać się do sądu celem przeprowadzenia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku albo udać się do notariusza w celu sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Oba te dokumenty mają jednakową moc prawną i na ich podstawie można ujawnić spadkobierców w księdze wieczystej, jako współwłaścicieli nieruchomości w miejsce spadkodawcy.

Kto musi być obecny przy sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia?

Powołanie do spadku może wynikać z ustawy (dziedziczenie ustawowe),
bądź z testamentu (dziedziczenie testamentowe). Dziedziczenie testamentowe
ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym.

Przy sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza wymagana jest osobista obecność spadkobierców ustawowych oraz – jeśli spadkodawca pozostawił testament – spadkobierców testamentowych oraz osób, na rzecz których spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. W przypadku powołania do spadku z ustawy (a więc wtedy, kiedy zmarły nie pozostawił testamentu), wymagana będzie obecność spadkobierców ustawowych.

Kodeks cywilny reguluje kolejność dziedziczenia
ustawowego w następujący sposób

Art. 931 [Dziedziczenie zstępnych i małżonka]

1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art. 932 [Dziedziczenie małżonka, rodziców i rodzeństwa]

1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.

2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.

3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.

4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.

Art. 933 [Wysokość udziału spadkowego małżonka spadkodawcy]

1. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.

2. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

Art. 934 [Dziedziczenie dziadków spadkodawcy]

1. W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych.

2. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.

3. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

Art. 9341 [Dziedziczenie dzieci małżonka spadkodawcy]
W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

Art. 935 [Dziedziczenie Skarbu Państwa, gminy]
W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Art. 9351 [Separacja]
Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji.

Art. 940 [Wyłączenie małżonka od dziedziczenia]

1. Małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.

2. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.

Co istotne, jeśli spadkodawca sporządził testament
(a więc gdy dochodzi do dziedziczenia testamentowego),
wymagana będzie obecność zarówno spadkobierców ustawowych, ustalonych zgodnie z wyżej powołanymi przepisami Kodeksu cywilnego, jak i tych, którzy zostali powołani do spadku w testamencie oraz tych, na rzecz których uczyniono zapisy windykacyjne,
o ile takie zapisy były zamieszczone w testamencie.

Przy czynnościach związanych z poświadczeniem dziedziczenia nie jest możliwe działanie przez pełnomocnika. Notariusz bezpośrednio przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia sporządza protokół dziedziczenia, w którym winny zostać zamieszczone oświadczenia stawających, wymienione w art. 95c ustawy Prawo o notariacie, składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych oświadczeń.

Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza nie będzie możliwe
w następujących przypadkach:

– w przypadku gdy spadkodawca zmarł przed dniem 01 lipca 1984 roku,
– w przypadku gdy w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
– gdy w sprawie brak jurysdykcji krajowej,
– jeżeli spadek ma przypaść jako spadkobiercy ustawowemu gminie lub Skarbowi Państwa,
a przedstawione przez osobę zainteresowaną dowody nie są wystarczające do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia.

Wówczas należy wszcząć postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku.

Dokumenty niezbędne do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia znajdziecie Państwo tutaj

Dokumenty niezbędne do sporządzenia
aktu poświadczenia dziedziczenia

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza czy wprost?

W protokole dziedziczenia, poprzedzającym sporządzenie samego aktu poświadczenia dziedziczenia lub w odrębnym akcie notarialnym, notariusz zamieszcza oświadczenia spadkobierców o przyjęciu spadku lub o odrzuceniu spadku, o ile nie minął okres przewidziany w kodeksie cywilnym do złożenia takich oświadczeń. Najczęściej będzie to
6 miesięcy od dnia otwarcia spadku (czyli od dnia śmierci spadkodawcy).

Spadek można:

przyjąć wprost (bez ograniczenia odpowiedzialności za długi),
przyjąć z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (z dobrodziejstwem inwentarza)
odrzucić

Termin na przyjęcie lub odrzucenie spadku to 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule powołania do spadku, a więc co do zasady od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o śmierci spadkodawcy albo dowiedział się o odrzuceniu spadku przez krewnego, który miał pierwszeństwo dziedziczenia po zmarłym.
Po upływie powyższego terminu nie można złożyć oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W takim przypadku spadkobierca nabywa spadek z mocy prawa z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (z dobrodziejstwem inwentarza), o ile spadkodawca zmarł po 17 października 2015 roku (jeśli zmarł 17 października 2015 roku lub wcześniej – spadkobierca nabył spadek z mocy prawa bez ograniczenia odpowiedzialności za długi).

Przyjęcie spadku wprost to przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. W takim przypadku spadkobierca odpowiada za długi spadkodawcy bez ograniczenia, całym swoim majątkiem.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to przyjęcie spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi. Spadkobierca odpowiada w tym przypadku za długi spadkowe całym swoim majątkiem, jednak tylko do wysokości stanu czynnego spadku (wartości wchodzących w skład spadku aktywów).
Przykład: Spadkodawca pozostawił długi w wysokości 50.000 zł. W skład spadku wchodzą aktywa o wartości 30.000 zł (np. samochód, biżuteria). Spadkobierca odpowiada za długi spadkodawcy tylko do kwoty 30.000 zł i zapłaty tylko takiej kwoty może żądać od niego wierzyciel. Aby ograniczenie odpowiedzialności za długi było skuteczne, koniczne jest sporządzenie przez spadkobierców wykazu inwentarza albo spisu inwentarza.

Wykaz inwentarza

Spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do tylko do wartości – ustalonego w wykazie inwentarza albo
w spisie inwentarza – stanu czynnego spadku. Tak więc, aby przyjęcie spadku
z dobrodziejstwem inwentarza wywołało zamierzone skutki prawne, konieczne będzie sporządzenie spisu inwentarza lub wykazu inwentarza. Spis inwentarza sporządza Komornik, natomiast wykaz inwentarza jest dokumentem prywatnym i spadkobierca może go sporządzić samodzielnie na ogólnodostępnym formularzu i złożyć go w sądzie spadku. Może również zgłosić się w tym celu do Notariusza. Z przyjęcia wykazu inwentarza Notariusz sporządza protokół, który następnie przesyła do sądu spadku i tam zostaje on ogłoszony. W wykazie inwentarza należy wymienić:

wszystkie przedmioty wchodzące w skład spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, wraz z podaniem ich wartości z chwili otwarcia spadku
wszystkie długi spadkowe w wysokości z chwili otwarcia spadku.

Spadkobierca spłaca długi spadkowe zgodnie ze złożonym wykazem. Istnieje możliwość uzupełnienia wykazu inwentarza. Jeśli spadkobierca podstępnie nie poda w wykazie inwentarza przedmiotów należących do spadku lub podstępnie wymieni nieistniejące długi, będzie odpowiadał za długi spadkowe bez ograniczenia.

Sporządzenie wykazu inwentarza nie jest obarczone żadnym terminem i będzie – co do zasady – miało miejsce w przypadku, jeśli długi spadkowe przewyższają aktywa. W celu uzyskania szczegółowych informacji w konkretnej sprawie prosimy o kontakt z Kancelarią.

Odrzucenie spadku

Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć przed sądem bądź u Notariusza.

Termin na odrzucenie spadku to 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się
o tytule swojego powołania do spadku. Po upływie powyższego terminu nie można złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku. W takim przypadku spadkobierca nabywa spadek
z dobrodziejstwem inwentarza z mocy prawa, o ile spadkodawca zmarł po 17 października 2015 roku (jeśli zmarł 17 października 2015 roku lub wcześniej – spadkobierca nabywa spadek wprost z mocy prawa).

Spadkobierca, który odrzucił spadek zostaje wyłączony od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. W związku z tym, do dziedziczenia powołani zostają jego zstępni lub inne osoby, zgodnie z kolejnością dziedziczenia opisaną powyżej. Kolejne osoby powoływane do dziedziczenia mogą odrzucać spadek w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziały się o swoim tytule powołania do spadku.

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego

Odrzucenie spadku stanowi czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem małoletniego. W związku z tym, aby odrzucić spadek w imieniu małoletniego konieczne jest wcześniejsze uzyskanie zgody sądu rodzinnego i opiekuńczego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania małoletniego. W tym celu należy złożyć do sądu stosowny wniosek. Sąd przeprowadzi w tej kwestii postępowanie, w którym będzie badał czy odrzucenie takie jest uzasadnione. Po uzyskaniu odpisu prawomocnego postanowienia o zgodzie na odrzucenie spadku przedstawiciele ustawowi małoletniego mogą złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego przed Notariuszem lub przed sądem.

NOTARIUSZ W ŁODZI

CZYNNOŚCI NOTARIALNE

Realizujemy czynności notarialne z zakresu prawa:
cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, spadkowego,
handlowego, gospodarczego oraz Prawa o notariacie